بررسی اعتراضات داوطلبان ورود به‌حرفه مهندسان و زمان نهایی اعلام نتایج آزمون نظام مهندسی

مهندس حامدمانی‌فر مدیرکل دفتر مقررات ملی ساختمان در مصاحبه ای درباره آزمون‌ ورود به‌حرفه مهندسان، چند وچون طراحی سؤالات، تصحیح و رسیدگی به اعتراضات و بررسی بازار کار و اشتغال دانش‌آموختگان مهندسی سخن گفت.
وی ضمن تاکید بررعایت کامل پروتکل‌ها و ظواهر امنیتی برای طراحی سؤالات توضیح ‌داد هرگروه امتحانی دارای یک فضای مستقل به خود بوده یعنی اساتید رشته‌های مختلف دارای فضایی کاملا مستقل از یکدیگرمی‌باشند. رشته عمران، معماری، تأسیسات، نقشه‌برداری و... . مهندس مانی‌فر درباره روند تصحیح پاسخ‌نامه‌ها توضیح داد: «تک‌تک پاسخ‌نامه‌ها بدون استثنا یک بار با دقت بررسی و نمره داده می‌شوند. آنها که نمرات لب مرزی دارند (مثلا بالاتر از ۱۵ از ۵۰) مجددا توسط استاد دیگری بازنگری می‌شوند. اغلب مصحح دوم در جهت ارفاق، نمرات داوطلبان را به بالا گرد می‌کند. مرحله سوم بازبینی برگه‌ها وقتی است که نتایج اعلام می‌شود. آن‌وقت دوباره زمان اعتراض به نمرات هست. بدین ترتیب موارد اعتراضی را برای بار سوم هم تصحیح و رسیدگی می‌کنیم.» همچنین برای آنکه تصحیح ‌کنندگان کمترین اطلاعی درباره مشخصات فرد نداشته باشند، صفحه اول پاسخ‌نامه‌ها (مربوط به نام و مشخصات داوطلب) جدا میشود.
وی اضافه کرد: «در صفحه نخست دفترچه خواسته‌های طراحی کاملاً شفاف ذکر شده و بارم‌بندی معلوم است. البته برخی موارد کلیدی است؛ مثلاً گفته‌ایم که اگر پلان پارکینگ درست طراحی نشود کل طراحی رد خواهد شد. اگرچه درعمل همان اتفاق هم نمی‌افتد. مُصححان ما حتی پاسخ‌برگ‌های با پارکینگ غلط را هم بررسی می‌کنند و نمره می‌دهند. این در حالی است که درفضای واقعی سخت‌گیری‌ها بسیار بیشتر است. مثلا می‌دانید معاونت شهرسازی‌‌ومعماری شهرداری سانتی‌متری نقشه‌های ارسالی را بررسی می‌کند و برای کوچکترین اشکال نقشه را بر می‌گرداند!»
آقای مهندس درباره شیوه اعتراض به نتایج چنین گفت: «فردای برگزاری آزمون‌های تستی دفترچه سؤالات منتشر می‌شود چند روز بعد در پی آن کلید سؤالات منتشر می‌شود. وی گفت ما در همین فرصت چند روزه هم به واکنش‌هایی که به طرق مختلف دریافت می‌کنیم، توجه می‌کنیم و این عملاً شاید اولین مرحله رسیدگی به اعتراضات است؛ چرا که در همین فاصله چند روزه داوطلبان و کارشناسان مختلف سؤالات آزمون را از جهات گوناگون بررسی و اعلام نظر می‌کنند و در فضای مجازی یا برای من ارسال می‌کنند، یا برای آقای وزیر یا دیگر همکاران و ما به همه آنها توجه می‌کنیم. »
بعد از انتشار کلید سؤالات یک هفته فرصت برای اعتراض رسمی به آزمون در نظر گرفته می‌شود. داوطلبان می‌توانند اعتراضات وارده را برای دفتر مقررات ایمیل کنند. برای هر آزمون ایمیل جداگانه منظور می‌شود تا جداسازی آنها ساده‌تر باشد هرچند که ممکن است با توجه به تعداد داوطلبان برای چند صلاحیت یک‌ایمیل معرفی شود.
وی اضافه کرد: «بعد از پایان مهلت اعتراض، موارد ارسالی به‌دقت مورد بررسی قرار می‌گیرند و کلید نهایی پاسخ‌نامه برای سازمان سنجش ارسال می‌شود تا پاسخ‌برگ‌ها خوانده و نتایج اعلام شود. بعد از اعلام نتایج برای سومین مرتبه فرصت اعتراض هست. این‌بار البته فقط برای اعتراض به پاسخ‌نامه. ملاحظه می‌کنید؛ روند رسیدگی به اعتراضات در آزمون‌ها کاملاً روشن و شفاف و دقیق است.»

مدیرکل دفتر مقررات ملی ساختمان اما درباره آزمون طراحی معماری گفت: «روش اعتراض به این آزمون، ارسال مشروح موارد بعد از اعلام‌ نمرات و از طریق پُست است. بعد از پایان مهلت اعتراض، همه آنها جمع‌آوری، طبقه‌بندی‌شده و بررسی می‌شوند. اما همانطور که گفته‌ شد برای آزمون‌های تستی روش دریافت اعتراضات از طریق EMAIL است. »
دفترچه‌های آزمون برای ۷ رشته اصلی نظام‌مهندسی؛ در صلاحیت‌های مختلف مثلاً معماری: نظارت، اجرا و طراحی. یا عمران: محاسبات، اجرا و نظارت. برق و مکانیک هرکدام: طراحی و نظارت. ۳ گرایش دیگرهم هرکدام یک صلاحیت. یعنی ۱۳ سری آزمون! در این آزمون علاوه بر اینها ۶دفترچه  برای کاردان‌ها و یک دفترچه برای معماران تجربی هم تهیه شد. یعنی در هر دوره آزمون عملا ۲۰سری سوال مختلف طراحی می‌شود که کار بسیار حساسی است و در یک پروسه‌ی کاملا سازمان یافته انجام می‌شود.
به‌غیر از آزمون طراحی معماری که تشریحی است ۱۹ سری از این آزمون‌ها کاملاً تستی است؛ وی اضافه کرد علاوه بر اینها دفترچه‌های سؤالات چهار نوع A و B و C و D هم دارند! روی هم از قرار هر دفترچه ۶۰ سؤال، می‌شد بیش از ۴۰۰۰ سؤال مختلف! طرح و تدوین این تعداد سؤال البته که ممکن است مقداری ضریب‌خطا داشته باشد. ولی این ضریب خطا در مجموع حداکثر ۲ یا ۳ در هزار است که بسیار ناچیز است.
مانی‌فر در رابطه با اینکه منشا خطا کجاست توضیح داد که این خطا ممکن است به دلایل مختلف اتفاق بیفتد، گاهی منابع مختلف علمی روش‌های متفاوت مطرح می‌کنند و داوطلبان به آنها استناد می‌کنند، گاهی در یک موضوع ممکن است از مباحث مختلف برداشت‌های متفاوتی بشود، گاهی ممکن است در تایپ سوال اشکالی وجود داشته باشد، یا دلایل دیگر و برای همین در هر دوره ممکن است از ۴۰۰۰ سؤال طراحی شده تعداد اندکی سوال از مجموع کل آزمون‌ها به نفع داوطلب حذف شود.
آقای مهندس در ادامه به یکی از سؤالات آزمون نقشه‌برداری امسال که مورد مناقشه قرار گرفته بود توضیح داد.

سؤال درباره «حداکثر طولی» است که در نقشه‌برداری می‌توان از کُرویت زمین چشم‌پوشی کرد. جالب این‌جا که درباره این موضوع در دو منبع، مقادیر مختلفی ذکر شده است! یک منبع متعلق به دانشگاه صنعتی شریف است، دیگری دانشگاه صنعتی اصفهان. یکی از اساتید این حداکثر طول را ۲۱ کیلومتر حساب کرده دیگری ۴۲ کیلومتر؛ دقیقاً دو برابر! آن‌هم در علمی که درباره میلی‌مترها قضاوت می‌کند در این سوال قطعا برداشت‌ها و نقطه نظرات متفاوت است و هر گروهی از داوطلبان به یکی از منابع استناد می‌کنند.
مثال دیگر مهندس سؤال سال گذشته در آزمون مهندسی شهرسازی است. وقتی درباره تفاوت‌های ارزیابی و ارزش‌‌یابی طرح‌های توسعه و عمران پرسیده بودند که در منابع مختلف دانشگاهی دو روش یا تعریف متفاوت آورده شده بود. با این وجود مانی‌فر تأکید کرد در موارد این چنین حداکثر تلاش این است که حق را به داوطلب بدهیم. تا تصمیمی گرفته شود که حداکثر منفعت را برای همه داشته باشد.
مانی‌فر اضافه کرد: «اگر متوجه شویم بین مباحث مقررات ملی ساختمان احیانا تناقضی وجود دارد یا نیاز به شفاف سازی است، برای رفع آن اقدام خواهیم کرد. مثلاً آخرین بار یک تناقض درباره موضوعات تأسیسات پیدا شد که با ابلاغ جناب وزیر برای بررسی و اصلاح به شورای تدوین رفت. همه این‌ها را برای این گفتم که در جریان باشید درجه حساسیت و اهمیت آزمون تا چه اندازه بالاست.  باید دقت کرد؛ ما با جمعیت گسترده که اهل دانش و فن هستند، طرفیم. »
مهندس البته از بعضی‌ها حسابی دل پُری داشت؛ برخی که ادعای علم و تحصیلات و استادی می‌کنند اما عملاً مشغول کاسبی‌اند: «مثلاً گاهی در میان ایمیل‌ها به ده‌ها مورد اعتراض با یک انشاء عیناً مشابه هم بر می‌خوریم! من درباره منشأ ماجرا قضاوت نمی‌کنم؛ ولی گاهی ممکن است یک آموزشگاه پول‌های کلانی هم گرفته باشد؛ با تضمین قبولی! اما وقتی داوطلب نتیجه مطلوب را نمی‌گیرد، آنها چاره‌‌ی کار را در زیر سؤال بردن آزمون می‌بینند و تلاش می‌کنند نا بگویند کار ما درست بوده و سؤال اشتباه است!»
وی همچنین به سطح سوالات ازمون طراحی معماری امسال نیز در این گفتگو اشاره کرد: «نقشه‌هایی که ما از داوطلبان برای طراحی خواستیم، حتی در حد فاز یک هم نیست. اگر منظور شما سختی یا آسانی سؤال است، باید بگویم که می‌شود طراحی ساختمان یک‌طبقه را طوری از داوطلب مطالبه کرد که درجه دشواری آن بیشتر از یک ساختمان حتی ۵ طبقه هم باشد ولی قصد و هدف ما از آزمون این نیست. بلکه ما می‌خواهیم در یک آزمون حرفه‌ای توانمندی داوطلبان را در حل یک سوال ساده و مرسوم طراحی معماری بسنجیم.»
مانی‌فر معتقد بود که با این استدلال پس دانشگاه‌ها هم نباید در دوران آموزش ۴ساله طراحی بیش از ۲ طبقه به دانشجویان بیاموزند زیرا آنها قرار است بعد از فراغت از تحصیل صلاحیت پایه۳ بگیرند. در حالی که اینطور نیست و یک مهندس معمار در طول دوران تحصیل خود در دانشگاه‌ ساختمان‌های بسیار پیچیده‌تری را هم طراحی می‌کنند. وی ادامه داد: «یک مهندس معمار در دوران تحصیل حتی طراحی ساختمان‌های ۱۰ طبقه را هم می‌آموزد. با کاربری‌های متفاوت؛ از مسکونی گرفته تا بیمارستان، مدرسه و غیره.
مدیرکل دفتر مقررات ملی ساختمان با اشاره به ماده ۲۱ آیین‌نامه اجرایی معتقد است که قانونگذار  به وزارت راه و شهرسازی در مورد نحوه‌ی برگزاری آزمون برای صدور پروانه، تمدید یا تجدید و ارتقای آن اختیار کافی داده و محدودیتی در این زمینه ایجاد نکرده است. »
آقای مانی‌فر مفصلاً تأکید داشت که سؤالاتی که در آزمون داده شده، بسیار ساده و مطابق روال عادی است: «طراحی یک ساختمان ۳طبقه با زیرزمین و پیلوت که دو طبقه آن مشابه هستند برای یک مهندس معمار به هیچ وجه کار دشواری نیست. من واقعاً نمی‌دانم ساده‌تر از این چه سؤالی است! در مقایسه با آزمون سال گذشته که تازه گوشه‌ای از آن ۲۵ متر تجاری داشت این سوال بسیار ساده‌تر است. اگرچه منع قانونی هم برای دشوارتر شدن سؤالات هم وجود ندارد ولی قصد ما ارزیابی توان داوطلبان در حد نرمال و معمولی حرفه است و نه بیشتر.»
وی یک مقایسه جالب دیگر هم داشت؛ مقایسه پروانه مهندسی با گواهی‌نامه رانندگی! وی گفت: شنیده‌ام که برخی آزمون مقررات ملی را با آزنون‌های رانندگی پایه۲ مقایسه می‌کنند ولی این مقایسه درستی نیست: «در آموزش رانندگی برای دریافت پایه‌ی بالاتر، نیاز به آموزش‌های جداگانه و امتحان جداگانه است. درحالی که فعلاً در حرفه مهندسان فقط یک آزمون سراسری گرفته می‌شود و آن‌هم برای پایه ۳ است و ارتقا به پایه‌های بالاتر منوط به گذراندن هیچ آزمونی سراسری دیگری نیست و صرفا با گذراندن دوره‌های آموزشی ارتقا پایه پیدا می‌کنند. »
«چرا آزمون را به‌صورت کامپیوتری برگزار نمی‌کنید؟»
این سؤال دیگری بود که مانی‌فر دراین گفتگو پاسخ داد. وی گفت: « اول این‌که سطح انتظارات در طراحی نرم‌افزاری بسیار بالاتر است ثانیاً این‌که برخی از مهندسان به‌ویژه مهندسان قدیمی‌تر ممکن است مهارتی در این زمینه نداشته باشند و البته مهیا کردن زیرساخت رایانه‌ای در تمام‌نقاط کشور و متناسب با ۱۴۰۰۰ داوطلب امکان‌پذیر نیست. »
از آقای مهندس درباره زمان نهایی اعلام نتایج آزمون‌ها هم پرسیده شد؛ پاسخ داد: «ما دقیقاً مطابق برنامه زمان‌بندی اعلام‌شده عمل می‌کنیم. هفته اول آذر ماه نتایج آزمون طراحی معماری اعلام خواهد شد. بعد از آن یک هفته زمان اعتراض دوباره دارند. آزمون‌های تستی هم همان زمان اعلام می‌شود. »
وی درباره سطح سوالات اضافه کرد: «ما مطلقاً مسؤلیت یا مأموریتی درباره سخت‌گیری بیشتربرای مثلاً محدودتر کردن ورود به حرفه مهندسان نداریم. چنین سیاستی وجود ندارد. چرا که ما مسؤل تأمین اشتغال آنها نیستیم. من خودم پروانه پایه یک دارم؛ کارشناس رسمی دادگستری هستم. اما سال‌ها است از آن‌ها استفاده نکردم؛ چرا؟ تا این صحبت‌ها به ما نچسبد! کسی جای کسی را در بازار کار تنگ نمی‌کند. کسی سر سفره کس دیگری نخواهد نشست! »
مهندس مانی‌فرهمچنین درباره ظرفیت ازمون‌ها چنین گفت : «در این‌باره هم فعلا و تا این لحظه تصمیمی اتخاذ نشده است.» مانی‌فر اطمینان داد اگر هم بنای بر چنین تصمیماتی باشد، حتماً خلق‌الساعه نیست. یعنی از مدت‌ها قبل اطلاع‌رسانی خواهد شد. اگرچه قطعاً فعلاً درباره آزمون اسفندماه چنین سیاستی موجود نیست. یعنی فعلاً خبری از سهمیه‌بندی یا تغییرات عمده در آزمون نیست. سیاستی هم برای سخت‌گیری بیشتر وجود ندارد. البته که آزمون جدی است؛ چون حرفه‌ای است. مسؤلیت بسیار سنگینی هم دارد. »
مقایسه جالب دیگری که آقای مهندس انجام داد، مقایسه مسؤلیت‌های مهندسین ساختمان در قیاس با سایر حرفه‌مندان: «مثلاً کارشناسان نهایتاً مسؤل حقوق یک یا تعداد اندکی از افرادند. اما در رشته ساختمان شما مسؤل سلامتی ده‌ها نفر سکنه آن هستید. آن‌هم تا سال‌ها بعد. بزرگ‌ترین سرمایه مادی شهروندان صرف خرید مسکن می‌شود. بزرگ‌ترین سرمایه معنوی هر کس یعنی جان او هم زیر سقف همان ساختمان قرار گرفته است.»

نقل از گزاش خبرگزاری فارس