فناوریInformation Modeling) BIM (Building

اگر كم و بيش پيگير اخبار مهندسي بوده باشيد،‌ حتما متوجه اين موضوع شده‌ايد كه يكي از داغ ترين و جذاب ترين بحث هاي روز مهندسي، BIM يا همان مدلسازي اطلاعات ساختمان مي‌باشد. در اين مطلب سعي ميكنيم شما را بيشتر با اين موضوع آشنا كرده و گوشه اي از قابليت ها و گستردگي اين فناوري را به شما معرفي كنیم.

فناوري BIM

به طور خلاصه ميتوان در معرفي BIM چنين گفت كه: مجازی بساز، قبل از اینکه فیزیکی بسازی.

فناوری BIM چیست و چه چیزی آن را از مدل های ترسیمی دو بعدی و سه بعدی رایج متمایز میکند؟

بسياري از افراد، فناوريInformation Modeling) BIM (Building را با مدلسازي سه بعدي (Modeling) اشتباه ميگيرند. بله، يكي از قابليت هاي اين فناوري مدلسازي سه بعدي است اما قسمت اعظمي از آن را بحث اطلاعات (Information) پوشش ميدهد. تفاوت عمده مدل BIM با يك مدل سه بعدي متعارف مانند مدل اتوكد،‌ ذخيره اطلاعات مهم كل فرآيند پروژه با تمام اجزاي آن مي باشد. اين اطلاعات شامل مواردي از قبيل مشخصات مصالح،‌ راهنماي نصب و مونتاژ،‌ خدمات گارانتي محصولات، ‌الزامات نگهداري و تعميرات،‌ اطلاعات قيمت اجزاء و… هستند. اين مدل BIM به يك پايگاه داده (DataBase) متصل مي باشد به نحوي كه هرگونه اطلاعات پروژه را مي توان در آن ذخيره كرد. بنابراين BIM به عنوان يك منبع مشترك اطلاعات بين كل تيم طراحي (معماری، سازه، مکانیکال، الکتریکال و…) و تیم اجرایي عمل ميكند.

در روش های سنتی تمام عوامل دخیل در پروژه هریک بنا به صلاحدید خود در تولید و تغییر مستندات پروژه اعمال نظر ميكردند و هیچ رابطه تعریف شده و هدفمندی وجود نداشت. در بسیاری از مواقع عدم اطلاع رسانی به موقع هر یک از تغییرات در هر مرحله ای از طراحی و یا ساخت به سایر گروه ها عواقب ناخوشایندی را برای پروژه و سرمایه گذار به بار می‌آورد ولی در BIM همکاری به صورت همزمان شکل می گیرد. به همین دلیل میتوان گفت:

مهمترین ویژگی BIM همکاری و هماهنگی تمام گروه های کاری ذی‌نفع و مرتبط با پروژه است.

BIM از بروز چه مشكلاتي جلوگيري ميكند؟

دوباره كاري ها، ‌تداخلات،‌ هدررفت مصالح،‌ ضايعات در كار، ‌اتلاف زمان و هزينه، ‌از جمله مشكلاتي هستند كه در روند ساخت و ساز امروز زياد به چشم ميخورند. تكنولوژي مدلسازي اطلاعات ساختمان به كمك نرم افزارهاي مبتني بر BIM موثرترين روش براي حل و فصل مشكلات يادشده مي باشد.

از آنجايي كه كار ابزار BIM از همان مراحل ابتدايي پروژه آغاز ميشود، ‌در بهينه سازي طرح و كاهش هزينه ها بسيار مفيد است. اين مرحله از پروژه حياتي ترين و موثرترين زمان براي دستيابي به اهداف پروژه است؛ زيرا با گذشت زمان و پيشرفت طرح، ‌هرگونه اصلاح و يا تغيير در طرح سبب افزايش هزينه و زمان شده و ريسك بيشتري را به پروژه تحميل خواهد كرد.

بهترين نرم افزارهاي مبتنی بر BIM

از جمله مهمترين نرم افزارهاي مبتني بر BIM كه تاكنون در جهان عرضه شده‌اند ميتوان به Tekla Structure، ‌Autodesk Revit،‌ Autodesk Navisworks، ArchiCAD، Bently، ‌ MagiCADو Digital Project اشاره كرد؛ كه از بين آنها سه نرم افزار اول بیشترین استفاده را در دنیای مهندسی دارند.

مهمترین کاربردها و توانمندی های مدلسازی اطلاعات ساختمان در چرخه حیات پروژه:

کمک در برنامه ریزی اولیه پروژه
طراحی حجمی و کانسپت های معمارانه
تهیه جزئیات اجرایی
شناسایی تداخلات و برخوردها
آنالیز و محاسبات سازه، انرژی و تاسیسات
مستندسازی اسناد و مدارک بصورت یکپارچه
ارائه دقیق مقادیر، زنجیره تامین مصالح و تجهیزات پروژه
مدیریت ساخت و شبیه سازی مدل زمان، هزینه ساخت
مدیریت بهره برداری و نگهداری ساختمان، بازسازی ها
کاربرد در تخریب پروژه

به طور کلی فهرست کاربردهای 25 گانه BIM، در طول چرخه حیات یک پروژه ساختمانی، در فازهای برنامه ریزی، طراحی، ساخت و راه‌اندازی به شکل زیر است:

سطوح توسعه در BIM یا LOD (Level Of Developments/Details)

سطح توسعه به درجه‌ای از هندسه عناصر و اطلاعات گفته می شود که اعضای تیم پروژه در صورت نیاز به هر یک از سطوح مدل میتوانند به اطلاعات به دست آمده از آن تکیه کنند. در حقیقت میزان اطلاعاتی که در یک عنصر گنجانده می شود، سطحی از توسعه آن عنصر را تشکیل میدهد.

به طور کلی LOD را میتوان در 6 سطح دسته بندی کرد:

LOD 100 – Conceptual Design

تنها به عنوان یک مدل مفهومی است. اطلاعات به دست آمده از این سطح در حد پارامترهایی مانند سطح، ارتفاع، حجم، موقعیت و جهت‌گیری تعریف شده است.

LOD 200 – Schematic Design

این سطح دارای اجزای قابل تشخیص می باشد. ما همچنین میتوانیم اطلاعات غیر هندسی را به مدل اضافه کنیم.

LOD 300 – Detailed Design

مدل سازی دقیق انجام می شود. کمیت دقیق، اندازه، شکل، موقعیت و جهت گیری ها به صورت دقیق انجام می شود.

LOD 350 – Construction Documentation

قطعات لازم برای هماهنگی و اتصال عنصر با عناصر مجاور مدل می شوند. این قطعات مواردی مانند اتصالات را شامل می شود.

LOD 400 – Fabrication & Assembly

عناصر مدل به مجموعه ای کامل از اطلاعات تبدیل شده است و هر یک از عناصر با جزئیات دقیق ارائه می شود. اندازه ها و موقعیت و جهت گیری ها دقیق ارائه می شود.

LOD 500 – As Built

عناصر به عنوان مجموعه های ساخته شده برای تعمیر و نگهداری و عملیات بهره برداری مدل می شوند.

فناوری BIM در ایران

آنچه كه در حال حاضر در كشور ما به نام BIM در جريان است و در برخي از پروژه هاي بزرگ نيز در حال انجام است صرفا همان مدلسازي سه بعدي و نهايتا پيدا كردن تداخلات و برخوردها مي باشد. البته اين تازه شروع كار است و مطمئنا تا چند سال آينده با پخته تر شدن اين بحث و همچنين برگزاري دوره هاي آموزشي در سطح حرفه اي و البته ورود دانش‌آموختگان مهندسي عمران گرایش مديريت ساخت به اين موضوع و تهيه و تدوين استاندارد ملي و بومي سازي اين فناوري،‌ BIM جزء جدایی‌ناپذیر تمامي پروژه ها خواهد شد.

فناوری BIM در دیگر کشورها

انگلستان: دولت انگلستان از سال 2016 استفاده از بيم را در پروژه هاي ساختماني اجباري كرده است كه همين امر سبب شده شركت هاي ساختماني در اين كشور در بهره گيري از بيم پيشرفته باشند.

كشورهاي شمال اروپا: از آنجا كه كشورهاي اين ناحيه همانند نروژ،‌ دانمارك، سوئد و فنلاند مركز فعاليت شركت هايي نظير تكلا هستند،‌ اين كشورها از اولين مناطقي بودند كه از شيوه طراحي مبتني بر مدلسازي استفاده كردند. از سوي دولت اين كشورها هيچ گاه اجباري به استفاده از BIM وضع نشد اما اين مفهوم در صنعت ساختمان آنها رشد قابل توجهي داشته است كه مهمترين دليل آن را ميتوان نياز شركت هاي ساختماني به يك فناوري پيشرفته تر نسبت به ترسيمات دو بعدي جهت طراحي و ساخت در اين منطقه دانست.

چين: يكي از مهمترين چشم اندازهاي مربوط به صنعت ساخت و ساز در برنامه پنج ساله توسعه اين كشور، ‌موضوع ساختمان هاي انرژي‌كارا مي باشد. اين مسئله براي كشور چين بسيار حائز اهميت است چرا كه اين كشور بزرگترين جمعيت جهان را دارد و تهديدي جدي متوجه منابع محدود و پايان‌پذير آن است. با اين وجود كشور چين با برخورد قاطعانه با بحث اسراف در زمينه انرژي براي ساختمان ها، به طور غير مستقيم صنعت ساختمان اين كشور را به سمت استفاده از فناوري هاي پيشرفته در اين صنعت نظير BIM هدايت ميكند.

در انتها فيلم معرفي اين فناوري را مشاهده كنيد:

جهت آگاهي از آخرين اخبار و پيشرفت‌هاي فناوري مدلسازي اطلاعات ساختمان پیشنهاد می شود حتما به سایت مرجع www.buildingsmart.org مراجعه کنيد.

فناوری مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM)