گرایش‌های مهندسی عمران و نکات انتخاب رشته کارشناسی ارشد

نتخاب گرایش برای ادامه تحصیل در رشته عمران

به طور کلی برای انتخاب گرایش در مقطع ارشد یا دکتری در رشته مهندسی عمران، پاسخ به سوالات زیر مي‌تواند شما را برای یک انتخاب درست راهنمایی کند:
    1) هدف شما از ادامه تحصیل چیست؟
    2) علایق، توانایی‌ها و محدودیت‌های خود را بشناسید؟
   3) جایگاه رشته در بازار کار کنونی و آينده؟
   4) واحدهای ارائه شده در دانشگاه چیست؟
   5) ظرفیت دانشگاه‌ها و اقبال عمومی؟
   6) شرايط پذيرش رشته مورد نظر در دانشگاه‌‌‌هاي خارج از ايران؟
ما در این مطلب سعی داریم با معرفی اكثر گرایش‌های مهندسی عمران ضمن پاسخ به سوالات فوق، به يكي از متداول‌ترين سوالات داوطلبان كنكور یعنی «بهترين گرايش كارشناسي ارشد مهندسي عمران چيست؟» پاسخ بدهيم.

1) هدف شما از ادامه تحصيل

بسياري از داوطلبان بدون در نظر گرفتن اهداف و انگيزه‌هاي خود اقدام‌ به شركت در كنكور سراسري مي‌نمايند و شايد اين مسير را تا تحصيلات عالي دانشگاهي ادامه دهند اما در نهايت از جايگاه شغلي خود راضي نمي‌باشند.
شايد بسيار شنيده باشيد توصيه افرادي را كه مي‌گويند "به جای ادامه تحصيل در شرايط فعلي بهتراست به‌دنبال يك شغل مناسب باشید "يا "هر رشته‌ا‌ي انتخاب كنيد فرقي نمي‌كند، برای هيچ كدام كار نيست !!!" اما نكته اينجاست كه نسخه موفقيت برای هر فرد متفاوت است و اين انگيزه‌ها، استعداد و محدوديت‌هاي سالم هر فرد مي‌باشد كه مسير موفقيت او را تعيين مي‌نمايد .
پس در گام اول، شما براي پاسخ به اين سوال كه چرا مي‌خواهيد ارشد بخوانيد بايد اهداف خود را از ادامه تحصيل كه مي‌تواند مواردي نظير ارتقای‌موقعيت شغلي، مهاجرت، ارتقاي‌دانش و تخصص يا صرفا علاقه شخصي به ادامه تحصيل باشد، مشخص نماييد.

2) علايق، توانايي‌ها و محدوديت‌هاي سالم 

شايد مهم‌ترين عامل در انتخاب رشته تحصيلي، علايق شما باشد. با توجه به شرايط فعلي و جامعه‌اي اشباع از افراد تحصيل‌كرده، شركت ها و مديران مشاغل به دنبال مهندساني با صلاحيت و مصمم مي‌باشند. در نتيجه فردي كه با علاقه رشته خود را انتخاب كرده‌است همواره به دنبال يادگيري و افزايش توانايي‌های خود مي‌باشد.
پذيرش محدويت‌هاي سالم مطلب ديگري است كه بايد در نظر گرفته شود:
محدوديت هاي سالم به معني محدودیت‌هایی اساسی است كه همواره در هر سيستمي وجود دارد و باید سایر شرایط را با آن‌ها بازسازی کرد. به عنوان مثال امروزه با پيشرفت جوامع امكان دسترسي زنان به مشاغل شغلي متنوع تسهيل يافته است؛ در نتيجه ديگر واژه‌‌هايي نظير شغل مردانه يا زنانه، كمتر به گوش مي‌رسد. اختصاص مشاغل به جنسيت امريست نامعقول، اما پذيرش محدوديت‌هاي سالم بدين معني مي‌باشد كه مهندسين عمران خانم در هنگام انتخاب رشته با در نظر گرفتن نقش مادري و فرزندآوري و عدم حمايت جامعه در چنين شرايطي، اقدام به انتخاب رشته نمايند. درواقع در نظر گرفتن افق شغلي براي هر فرد الزامي است و شناخت آينده شغلي مستلزم مشورت با افراد متخصص و فعال در آن حرفه مي‌باشد.

 با بررسي دو مورد از مهم‌ترين عوامل تاثيرگذار در انتخاب رشته نوبت به معرفي گرايش‌هاي مختلف رشته مهندسي عمران و پاسخ به ساير سوالات مي‌رسد:

•   معرفي گرايش مهندسي سازه

مهندسی سازه، گرایشی است که به تجزیه و تحلیل و طراحی سازه‌های مختلف می‌پردازد. علي‌رغم اين كه در سال‌هاي اخير اقبال عمومي به گرايش سازه كمتر شده‌است این رشته بیشترین ظرفیت پذیرش را در دانشگاه های کشور دارا می‌باشد و تقريبا همه دانشگاه‌هاي ايران گرايش مهندسي سازه را ارائه مي‌دهند. اخذ پذيرش تحصيل در رشته مهندسي عمران گرايش سازه به جهت تنوع موضوعات در ارائه پايان نامه امريست تسهيل يافته.
از واحدهاي اصلي اين گرايش دروس اجزاي محدود، رياضيات‌ عالي مهندسي، ديناميك سازه و… مي‌باشد.
طبق جديد‌ترين آمار سال 99 رتبه آخرين فرد قبولي در دانشگاه هاي سراسري تهران براي گرايش سازه تا حدود رتبه 400 است. 
متخصصين این گرایش قادر به طراحی سازه های بلند مرتبه ، سازه هایی با رفتار غیر خطی، انواع مقاطع متغیر به کار رفته در تیر و ستون و مدلسازی دقیق سازه در نرم افزار هایی مثل Abaqus  و Etabs و safe  وSap   و نرم افزار های دیگر می باشند.
در نتيجه مهندسين طراح بيشتر زمان خود را در دفاتر فني مي‌گذرانند. با وجود اينكه گفته مي‌شود كه این رشته اشباع شده است اما طراح متخصص همیشه نیاز رشته عمران بوده و هیچ پروژه ای بدون طراح امکان شروع ندارد.

دوره هاي ارائه شده مرتبط باگرايش سازه در موسسه سرا:

تحلیل غیرخطی با نرم افزار SAP

  طراحی سازه‌های فولادی و بتنی در نرم افزارهای SAFE , ETABS

•   معرفي گرايش مهندسي زلزله 

گرايش مهندسي زلزله به بررسي سازه ها تحت بار زلزله، بهسازي و مقاوم سازي سازه هايي عموما با اهميت بالا در مناطق لرزه خيز مي‌پردازد.
دروس اصلی گرایش زلزله عبارت‌اند از: دینامیک سازه‌ها، لرزه‌شناسی و مهندسی زلزله، طراحی لرزه ای سازه ها و دینامیک خاک. برخلاف گرايش سازه درس بسيار مهم و سخت اجزاي محدود براي گرايش زلزله اختياري است.
ظرفيت پذيرش گرايش زلزله در دانشگاه‌هاي كشور همانند گرايش سازه مي‌باشد.
طبق جديد ترين آمار سال 99 رتبه آخرين فرد قبولي در دانشگاه هاي سراسري تهران براي گرايش زلزله تا حدود رتبه450 است. همچنين در سال هاي اخير پژوهشگاه لرزه شناسي ايران واقع در محله فرمانيه در گرايش زلزله دانشجو مي‌پذيرد كه رتبه آخرين فرد قبولي در پژوهشگاه طبق آمار سال 99 درحدود 600 بوده است. اخذ پذيرش تحصيل در رشته مهندسي عمران گرايش زلزله دركشورهايي با لرزه خيزي بالا امكان پذير است.
متخصصین این گرایش علاوه بر كار با نرم افزار هاي سازه‌اي، در نرم افزار هایی مثلbase isolation  و مدلسازی میراگرهای ویسکوز و … مهارت لازم را دارند در نتيجه یادگیری نرم افزار های طراحی لرزه ای، و برنامه نویسی از ویژگی های اصلی دانشجویان این گرایش می باشد.
نرم افزار هایی مانند Seismo Soft , Opensees , Matlab و در حوزه المان محدود Abaqus , Ansys جزو کاربردی ترین نرم افزار های گرایش زلزله است. 

دوره هاي ارائه شده مرتبط با گرايش زلزله در موسسه سرا  :

مدلسازی و تحلیل با نرم افزار ABAQUS(کاربرد در سازه و زلزله) 

 آموزش نرم افزار Opensees(کاربرد در سازه و زلزله)

•  معرفی گرایش مهندسی ژئوتکنیک (خاك و پي )

گرایش مهندسی ژئوتکنیک به مطالعه نحوه مقاوم سازی دیوار حائل، مقاوم سازی خاک بستر و دیواره های خاکی به روش های مختلف همچون نیلینگ، شاتکریت، سازه های نگهبان خرپایی، راک بولت و طراحي دیواه بتنی در تونل ها مي‌پردازد. از دروس اصلي اين گرايش، مهندسي پي پيشرفته و روش هاي عددی است كه درسي مشابه با درس اجزاي محدود در گرايش سازه است. طبق آمار سال 99 حدود رتبه آخرين فرد قبولي در دانشگاه هاي سراسري تهران حدود رتبه 370 مي‌باشد. همچنين متخصصين اين رشته به طراحي تونل، سدهاي خاكي و روش هاي تثبيت خاك مي‌پردازند.
در نتيجه تسلط به نرم افزار هاي Geo-studio ,Plaxis ,Flac 3D براي دانشجويان اين گرايش ضروري مي‌باشد. توجه اين نكته كه هیچ سازه ای بدون پی بنا نمی‌شود، اهمیت این گرایش را در مهندسی عمران نشان می‌دهد.

دوره هاي ارائه شده مرتبط با گرايش ژئوتكنيك در موسسه سرا:

طراحی، اجرا و نظارت نیلینگ و انکراژ (با آموزش نرم افزارplaxis و Geo)

•   معرفی گرایش مهندسی حمل و نقل 

گرایش حمل و نقل، شامل چهار بخش مجزا به نام های حمل و نقل دریایی، ریلی، هوایی و جاده ای می‌باشد. دروس اصلي اين گرايش تحليل سيستم هاي حمل و نقل، مهندسي ترافيك پيشرفته و تحقيق در عمليات و…. است. دانشجويان اين گرايش نياز به تسلط به نرم افزار هايي چون – Transcad- Vissum- Cube و… دارند.
تقريبا تمام دانشگاه هاي سراسري به جز دانشگاه شهيد بهشتي ارائه دهنده اين گرايش مي‌باشند و طبق جديدترين آمار سال 99 حدود رتبه آخرين فرد قبولي در دانشگاه هاي سراسري تهران رتبه 400 است.
لازم به ذكر است دانشجويان رشته عمران كه وارد رشته هايي نظير حمل و نقل، محيط زيست و منابع آب و… ميشوند، وارد فضايي متفاوت نسبت به دروس كارشناسي شده و از اندوخته هاي مقطع كارشناسي خود كمتر استفاده خواهندكرد.
متخصصين اين رشته به ارائه راهكار براي حل معضلات ترافيكي، راهكارهايي براي طراحي چراغ راهنمايي هوشمند و… مي‌پردازند. با توجه به توسعه سيستم حمل و نقل شهري نياز به نيروي متخصص در اين گرايش در جوامع پيشرفته به شدت افزايش يافته و اين امر زمينه مناسبي است براي افرادي كه قصد ادامه تحصيل در دانشگاه هاي خارج از ايران را دارند.

•  معرفی گرایش مهندسی راه و ترابری

گرایش راه و ترابری، به آموزش طراحی راه در دشت ها و کوهستان ها، طراحی هندسی راه و راه آهن می‌پردازد. واحدهاي اصلي اين گرايش طرح هندسي راه پيشرفته، طرح روسازي پيشرفته، مهندسي ترافيك پيشرفته و… مي‌باشد. تقريبا تمام دانشگاه هاي سراسري به جز دانشگاه شهيد بهشتي ارائه دهنده اين گرايش هستند و طبق جديدترين آمار سال 99 حدود رتبه آخرين فرد قبولي در دانشگاه هاي سراسري رتبه 600 مي‌باشد.
فارغ التحصیلان این گرایش اغلب در محیط هاي کاری خارج از شهر مشغول به کار می‌شوند. همچنين شرايط خوبي براي اپلاي و بازار كار اين رشته فراهم است. دانشجويان اين رشته معمولا مي‌توانند پايان نامه هاي خود را در زمينه حمل و نقل ارائه دهند. در نهايت متخصصين اين رشته به بهينه سازي شبكه و سيستم هاي زمان بندي و طرح هندسي راه مي‌پردازند. 

• معرفی گرایش ساختمان های هوشمند

مخاطب این رشته دانش‌آموختگان دوره کارشناسی رشته‌های مهندسی عمران، مهندسی مکانیک، مهندسی پلیمر و مهندسی مواد هستند. در حال حاضر این رشته در کشورهای پیشرفته دنیا وجود دارد اما متاسفانه تقريبا هيچ بازار كاري دركشور ايران براي اين گرايش وجود ندارد. این رشته برای اولین بار در ایران توسط دانشگاه تربیت مدرس برنامه‌ریزی و اجرا شد و در سال 1394 در مقطع کارشناسی ارشد و در دانشکده فناوری‌های برتر دانشجو پذیرفت. پژوهش‌های بسیاری در دانشگاه‌های معتبر جهان در زمینه این رشته و در راستای کاربردی کردن فناوری‌های هوشمند در صنعت ساختمان در حال انجام است، در نتيجه فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در صنعت خانه های لوکس در کشورهای پیشرفته فعالیت کنند.

• معرفی گرایش مهندسی و مدیریت منابع آب

 هدف از مهندسي منابع آب حفظ منابع آب و پاسخگويي و تقاضاي ميزان مصرف آب مي‌باشد. مهندسی عمران گرایش مدیریت منابع آب، در واقع تلفیق گرایشهای "آب و فاضلاب" و "مهندسی رودخانه" قدیم است. از دروس اصلي اين رشته مي‌توان به هيدروديناميك زيست محيطي و آلودگي آب هاي زيرزميني اشاره كرد. همچنين دانشجويان اين رشته نياز به تسلط كافي بر مباحث پيشرفته رياضي را دارند.  طبق  آمار سال 99 حدود رتبه اخرين فرد قبولي در دانشگاه هاي سراسري تهران رتبه  900مي‌باشد. با توجه به نياز مبرم به متخصص در زمينه مديريت منابع آب اقبال عمومي به اين رشته در سال هاي اخير به شدت افزايش يافته است. متخصصين اين رشته به پيش بيني و شبيه سازي پديده هاي هيدروليكي مانند وضعيت بارندگي و بررسي منشا آلودگي آب مي‌پردازند در نتيجه اين رشته در كشور ها ي توسعه يافته و كشور خودمان ايران نيز مورد استقبال مي‌باشد. 

•  معرفی گرایش مهندسی محیط زیست

با توجه به  واحدهاي سنگين محاسباتي كه دانشجويان عمران در مقطع كارشناسي مي‌گذرانند، متقاضيان اين گرايش با فضايي متفاوت و با محاسبات كمتر در اين رشته برخورد خواهند داشت .اصول مهندسي تصفيه آب و فاضلاب، مباني انتقال و انتشار، از دروس اصلی اين گرايش مي‌باشد. گرايش محيط زيست و منابع آب جز رشته هاي پر طرفدار براي اپلاي است. همچنين پذيرش در اين رشته با رتبه هاي حدود 1000 در دانشگاه هاي سراسري تهران نيز ميسر مي‌باشد. 

•  معرفی گرایش مهندسی خطوط راه آهن 

دانشكده مهندسي خطوط راه آهن دانشگاه علم و صنعت تنها دانشكده مرتبط با راه آهن در خاورميانه مي‌باشد. دانشجوياني كه از عمران وارد گرايش راه آهن مي‌شوند به مسائل مرتبط با خط و سازه هاي ريلي مي‌پردازند .از دروس اصلي اين گرايش طرح هندسي راه آهن پيشرفته و اندركنش خط و قطار مي‌باشد. همچنين پذيرش در اين گرايش با رتبه هاي حدود 600  نيز ممكن است .

•  معرفی گرایش مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی 

گرايش مهندسی آب و سازه های هیدرولیکی در زمینه تحلیل و طراحی سازه‌هایی که به نوعی با آب سروکار داشته و در ساختمان‌های هیدرولیکی به‌کار برده می‌شوند، فعالیت دارد. در واقع این گرایش ترکیبی از گرایش‌های سازه و آب می‌باشد متخصصين اين گرايش به طراحي كانال ها و سد ها و سيستم هاي انتقال آب و فاضلاب مي‌پردازند. از دروس اصلي اين گرايش هيدروديناميك و هيدروليك محاسباتي و هيدروليك پيشرفته است. طبق آمار سال 99 حدود رتبه آخرين فرد قبولي در دانشگاه هاي سراسري تهران حدود رتبه 900 مي‌باشد. همچنين زمينه هاي شغلي اين گرايش در وزارت نيرو و شركت هاي مرتبط با سازه هاي هيدروليكي فراهم است.

•  معرفي گرايش مديريت ساخت 

 کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت ساخت یکی از گرایش‌های دوره کارشناسی ارشد رشته مهندسی عمران می‌باشد. برای موفقیت در پروژه های عمرانی داشتن دانش و مهارت های فنی پروژه کفایت نمی‌کند، بلکه نیاز به توانایی و مهارت های مدیریتی در كنار تجربه اجرايي لازم مي‌باشد.
دروس اصلي گرايش مديريت ساخت قوانين مرتبط با اجراي پيمان، روش هاي برنامه ريزي و كنترل پروژه ، رو ش‌هاي اجراي ساختمان و… مي‌باشد. با توجه به اقبال عمومي نسبت به گرايش مديريت ساخت پذيرش در دانشگاه هاي ايران در گرايش مديريت ساخت نياز به رتبه اي ممتاز دارد. با توجه به استقبال روزافزون از صنعت مدل سازي اطلاعات ساختمان (BIM) يكي از بهترين راه‌هاي اخذ پذيرش تحصيل در رشته مهندسي عمران گرايش مديريت ساخت، تسلط بر اين حوزه مي‌باشد.

براي مطالعه بيشتر در رابطه با اصول BIM به مقاله فناوري مدل سازي اطلاعات ساختمان (BIM) مراجعه كنيد.

دوره هاي ارائه شده مرتبط با گرايش مديريت ساخت در موسسه سرا:

آموزش کاربردی برنامه ریزی و کنترل پروژه با نرم افزار MS Project

انتخاب رشته يكي از سرنوشت سازترين مراحل پذيرش داوطلبان است، كه بعد از انتشار كارنامه اوليه ازسوي سازمان سنجش داوطلبان با توجه به وضعيت مجاز بودن و رتبه خود اقدام به انتخاب رشته مي‌نمايند. با توجه به فرصت كوتاهي كه سازمان سنجش در موعد مشخص در اختيار داوطلبان براي انتخاب رشته قرار مي‌دهد‌‌، توصيه ما به شما اين است كه از همين حالا اقدام به مطالعه و تحقيق در رابطه با رشته خود نماييد.آن چه كه مسلم است بهترين گرايش عمران آن چيزي است كه مطابق با علاقه و شرايط شما انتخاب شود. مطلب فوق راهنماي مناسبي است براي شما داوطلبان گرامي تا بتوانيد انتخابي درست داشته باشيد.