نکات مهم در خصوص شمع‌ها و پایه‌های اطمینان برای قالب‌بندی بتن

پایه های اطمینان یا شمع ها چه کاربردی دارند، تعداد پایه ها، نکات و زمان مناسب برداشتن پایه چه زمانی است؟

هنگام برداشتن قالب سطوح زیرین قطعات بتن آرمه، باید پایه هایی را به عنوان پایه های اطمینان در زیر سطح باقی گذاشت تا از بروز تغییر شکل های تابع زمان و مشکلات مقاومتی و تغییر شکلی تا کسب مقاومت کافی بتن جلوگیری شود.

اما پیش بینی پایه های اطمینان، تعدادشان و فاصله بین پایه ها موضوعی است که در این مطلب به آن می پردازیم.

پیش بینی پایه های اطمینان برای تیرهای با دهانه بزرگتر از 5 متر ،تیر کنسول به طول بیشتر از دو و نیم متر و دال های کنسول به طول بیشتر از یک و نیم متر اجباری است. تعداد پایه های اطمینان، فاصله بین آنها و مشخصات آنها را می باید از طریق محاسبه و بر مبنای مقاومت کوتاه مدت بتن به دست آورد ولی در هر حال فاصله بین آنها نباید از 3 متر بیشتر باشد.

برداشتن پایه های اطمینان:

پایه های اطمینان جزئی از اجزای سیستم قالب بندی بتن می باشد لذا برداشتن پایه ها همانند برداشتن قالب ها دارای نکات و مراحلی است که به چند مورد از این نکات اشاره می کنیم:

• در صورت تکیه کردن مجموعه قالب بندی طبقه فوقانی روی طبقه تحتانی فقط هنگامی می توان طبقه زیرین را برچید (پایه های اطمینان و اجزای قالب بندی را برداشت) که بتن طبقه بالا مقاومت لازم را به دست آورده باشد. که این امر باید بر اساس محاسبات سازه ای صورت پذیرد.

متاسفانه در بسیاری از موارد کارفرمایان و یا پیمانکاران برای امکان استفاده مجدد از قالب ها و پایه های اطمینان و صرفه اقتصادی، شمع های طبقات تحتانی را زودتر جمع می کنند که در بسیاری از موارد سبب فروپاشی سقف یک یا چند طبقه می شود.

• توصیه می شود پایه های اطمینان همیشه در دو طبقه متوالی وجود داشته باشند و تا حد امکان هر دو پایه اطمینان نظیر در دو طبقه بر روی هم و در امتدادی واحد قرار گیرند.
• برداشتن پایه های اطمینان باید بدون اعمال فشار و ضربه، به گونه ای باشد که بار به تدریج از روی آنها حذف شود. (در دهانه های بزرگ از وسط دهانه به سمت تکیه گاه ها و در کنسول ها از لبه به طرف تکیه گاه)

اما بهترین زمان برداشتن قالب ها و پایه های اطمینان چه زمانی است؟

این زمان برای هر سازه توسط طراح قالب مورد ارزیابی قرار می گیرد و برای هر پروژه با توجه به ویژگی ها و مصالح مصرفی در تهیه بتن متفاوت از پروژه ای دیگر است. فقط در صورتی که زمان قالب برداری در طرح تعیین و تصریح نشده باشد، باید زمان های داده شده در جدول 9-11-2 مبحث 9 مقررات ملی ساختمان (جدول زیر) به عنوان حداقل زمان لازم برای برچیدن قالب ها و پایه ها ملاک قرار گیرد.

   زمان های داده شده با رعایت نکات مشروحه زیر معتبرند:

1. بتن با سیمان پرتلند معمولی نوع یک و دو یا سایر سیمان هایی که روند کسب مقاومت مشابه دارند، ساخته شده باشد.

2. در صورتی که ضمن سخت شدن بتن دمای محیط به کمتر از صفر درجه سلسیوس تنزل کندT زمان های داده شده را باید با توجه به ضوابط ویژه اجرای بتن در هوای سرد اصلاح کرد.

3. در صورت استفاده از سیمان پرتلند نوع سه یا مواد زود سخت کننده یا عمل آوری با بخارT می توان زمان های داده شده را کاهش داد.

4. در صورت استفاده از سیمان یا مواد دیر سخت شونده نظیر پرتلند نوع پنج یا سیمان هایی که روند کسب مقاومت مشابه دارند، باید زمان های داده شده را افزایش داد.

5. در صورتی که ملاحظاتی خاص برای جلوگیری از بروز ترک ها (به خصوص در اعضا و قطعات با ضخامت های متفاوت یا در معرض دماهای مختلف )، یا تقلیل تغییر شکل های ناشی از وارفتگی مورد نظر باشد، باید زمان های داده شده را افزایش داد.

6. در صورتیکه عمل آوردن تسریع شده یا قالب بندی خاصی مورد نظر باشد، تقلیل زمان های داده شده امکان پذیر است.

آیا برچیدن قالب ها و پایه ها در مدتی کمتر از زمان های داده شده در جدول 9-12-2 میسر است؟

بله به شرط آزمایش قبلی و در صورتیکه آزمایش آزمونه های آگاهی (نگهداری شده در کارگاه) حاکی از رسیدن مقاومت بتن به حداقل هفتاد درصد مقاومت مشخصه باشد، می توان قالب های سطوح زیرین را برداشت ولی برچیدن پایه های اطمینان فقط در صورتی مجاز است که علاوه بر مراعات تمامی محدودیت ها، بتن به مقاومت بیست وهشت روزه ی مورد نظر رسیده باشد.

مطالبی که در این مطلب در خصوص پایه های های اطمینان و تعداد پایه ها و نکات و زمان برداشتن پایه ها عنوان کردیم، بر گرفته از مبحث 9 مقررات ملی ساختمان و نشریه قالب بندی بتن بوده است.

رعایت این نکات منجر به کسب مقاومت کافی برای بتن و جلوگیری از تغییر شکل احتمالی در ساختمان خواهد شد. 

در انتها می توانید حل تشریحی یک سوال در رابطه با پایه های اطمینان را مشاهده کنید: